غیرعلمی‌ترین استدلال‌ در رد تلاش‌های ملکم‌خان برای آشنایی ایران با مدرنیته متعلق به جلال آل‌احمد است.

«مدیر مدرسه» نخستین اثر آل‌احمد بود که به گونه‌ای در کنار «چوب بدستان ورزیل» ساعدی می‌توان آن‌ها را پیشروی ادبیات معترض به اصلاحات ارضی دانست... «جای خالی سلوچ» دولت‌آبادی روایت دردمندانه خانواده‌ روستایی بی‌زمینی است که مجبور به ترک خانه خود و دربدری در شهری بزرگ می‌شوند...مهرجویی در فیلم «گاو» مسخ روستاییانی را روایت کرد که با از دست دادن زمین به موجوداتی دیگر تبدیل می‌شوند...پرویز صیاد در مجموعه «صمد آقا» تقابل روستاییان با زندگی شهری و شهرنشیان را به شیوه‌ای کاریکاتور‌وار به نمایش گذاشت.